روان طب

ويري بودن (Viri)
سومين حالت بيش فعالي ويري بودن اغراق آميز فرد مبتلاست. ويري بودن يعني انجام كاري كه بطور آني به ذهن فرد خطور كرده و بدرستي در مورد انجام و عواقب آن فكر نشده است. بيش فعالان بطور اغراق آميزي ويري بوده و به محض اينكه به كاري فكر كنند، تا انجام آن آرامش نداشته و قادر به مبادرت به هيچ كار ديگري نيستند. بيش فعالان قادر به تحمل صف و نوبت نيستند و از اينكه حرف ديگران را قطع كرده و خودشان صحبت كنند خجالت نكشيده و ناراحت نمي شوند. بدون فكر پاسخ دادن نيز يكي ديگر از علائم شايع بيش فعالي است. فرد مبتلا به بيش فعالي فردي واكنشي است كه بدون فكر عمل كرده و سپس در جبران و يا ادامه كار مستأصل و ناتوان مي شود.
شايان توجه است كه مبتلايان به بيش فعالي به يك يا تركيبي از اين حالتها دچار مي باشند. در ضمن دروغگويي ، لاپوشوني، دوباره كاري، راحت طلبي و خود خواهي هم از خصوصيات اين كودكان مي باشد.

آثار بيش فعالي در زندگي

عارضه بيش فعالي باعث اختلال در رشد اجتماعي و آكادميك كودكان شده و تا آخر عمر گريبانگير آنها مي شود. كودك مبتلا بدليل ناتواني در توجه، دچار افت تحصيلي و عقب ماندگي (رفتاري و اجتماعي)از ديگر كودكان هم سطح خود مي شود. ويري بودن و ناتواني در تحمل كه منجر به رعايت نكردن نوبت و قطع صحبت و حقوق ديگران مي شود باعث طرد شدن كودك از جمع و ناتواني در ايجاد و نگهداري دوستي ها مي گردد. مجموع اين ناتواني هاي و شكست ها باعث تضعيف اعتماد به نفس كودك شده و بروز رفتار هاي پر ريسك و پر خطر در كودك را افزايش مي دهد. همچنين تداوم اعتماد به نفس پايين و انزواي اجتماعي- تحصيلي مي تواند منجر به بيماري هاي افسردگي و انواع اختلالات اضطرابي شود.

دلايل بيش فعالي
كودكان بيش فعال از فعاليت كمتري در نقاطي از مغز كه مسئوليت توجه را بر عهده دارند بهره مي برند. به عبارت ديگر مغز كودكان بيش فعال نسبت به كودكان عادي از نظر توجه عقب مانده تر است. همچنين آن قسمت از مغز بيش فعالان كه مسئوليت انتقال داده هاي عصبي را بر عهده دارد ساختار شيميايي نامتعادلي دارد. دليل اين عقب ماندگي ها و بهم ريختگي شيميايي دقيقا مشخص نشده اما نقش ژنها بدليل ارثي بودن بيش فعالي در خانواده بنظر غير قابل انكار است.

تشخيص بيش فعالي

براي تشخيص بيش فعالي تست هاي آزمايشگاهي وجود ندارد. در عوض پزشك با تكيه بر شرح رفتار هايي كه والدين كودك ارائه ميكنند و مشكلاتي كه از مدرسه گزارش مي شود اقدام به تشخيص وجود بيماري مي كند. بطور معمول تركيبي از بي توجهي، ويري بودن، و فعاليت هاي پر انرژي كه حد اقل براي شش ماه موجب اشكالاتي اساسي در رفتار كودك شده باشد دال بر وجود اختلال مي باشد. شروع بيماري بيش فعالي بايد هرگز بعد از سن هفت سالگي نبوده و مشكلات رفتاري مي بايد نا متناسب با سن كودك باشد.

انواع بيش فعالي

سه فرم از اختلال بيش فعالي وجود دارد. نوع اول تركيبي بوده كه شايع ترين نوع مي باشد و به كودكاني اطلاق مي شود كه تركيبي از هر سه حالت ذكر شده از بيش فعالي را بروز مي دهند. نوع دوم تكانشي (ويري)- بيش فعال مي باشد كه در اين حالت كودك بي قرار و بي تحمل بوده و قادر به كنترل تكانه ها و وير هاي شكل گرفته در فكر خود نيست. نوع سوم بي توجهي است كه در اين نوع ,كودك بي قراري نداشته و باعث اختلال در كلاس درس يا ريتم عادي خانه نمي شود, در عوض اين نوع كودك قادر به نگه داشتن تمركز خود بر روي تكاليف درسي و يا اجراي قوانين روتين خانه و خانواده نيست.

درمان دارويي بيش فعالي

داروهاي محرك عمدتا براي كمك به كودكان بيش فعال استفاده مي شود كه در ۷۰ الي ۸۰ درصد اوقات موثر مي باشند. استفاده از دارو هاي غير محرك نيز براي كنترل ديگر حالات اختلال استفاده مي شود. عوارض داروهاي محرك متاسفانه زياد بوده و گاها عواقب ناخواسته جبران ناپذيري دارند.

روان درماني و مشاوره در بيش فعالي

روان درماني به كودك بيش فعال كمك مي كند كه قادر به كنترل كلافگي خود شده و اعتماد به نفس از دست رفته خود را بازسازي نمايد. همچنين مشاوره به والدين كودك راه كارهايي براي مديريت بهتر و موثر تر كودك مي دهد. نوع خاصي از مشاوره كه ساختن مهارت هاي اجتماعي نام دارد به كودك بيش فعال كمك مي كند كه با رعايت نوبت و تقسيم منابع ,قادر به دوست يابي و ايجاد دوستي هاي پايدار شده و بدين ترتيب بسياري از رفتار هاي عادي را اجرا و از همنوعان خود مي آموزد. روان درماني همراه با دارو درماني موثرترين روش درمان اختلال بيش فعالي مي باشد و بيشتر از دارو درماني و يا روان درماني به تنهايي پاسخگو بوده است.

آموزش ويژه براي بيش فعالان

كودكان بيش فعال معمولا قادر به استفاده از مدارس عادي هستند به نحوي كه نيازي به برنامه هاي ويژه ندارند. اما بعضي از بچه هاي بيش فعال كه از اختلالات رفتاري و يا ناتواني در يادگيري رنج مي برند در مدارس عادي قادر به تحصيل نبوده و احتياج به مربيان ويژه براي ادامه تحصيل دارند.

اهميت روال (روتين هاي) رفتاري

كودك بيش فعال قادر به يادآوري روال هاي عادي زندگي و كاري –تحصيلي خود نيست. طبيعتا اين ناتواني در رعايت و انجام روال ها موجب سرزنش و عقب افتادگي كودك از زندگي و تحصيل روزمره خود مي گردد. ايجاد روال ها بصورت برنامه هاي نوشته شده و نصب شده در اتاق و جلوي ديد كودك و رعايت كامل اين روال ها توسط والدين جبران اين ناتواني كودك در يادآوري و دنبال كردن برنامه عادي زندگي وي را كرده و درماني بسيار مهم و سودمند تلقي مي شود. اين روال ها شامل زمان مشخص بيدار شدن از خواب، خوردن، بازي كردن، تكاليف مدرسه، فعاليت هاي مشترك خانه، بازي، و زمان خواب مي باشد.

رژيم غذايي بيش فعالي

مهمترين فاكتور مورد نظر در تغذيه بيش فعالان در دسترس بودن حداقل ۶ وعده غذايي است. بيش فعالان و يا در واقع مبتلايان به اختلال بيش فعالي اين گرايش منفي به سوء تغذيه را داشته و بايد مراقب رشد صحيح فيزيكي آنها بود. غذاي خاصي وجود ندارد كه مبتلايان به اختلال بيش فعالي قادر به مصرف آن نباشند و غذايي نيز نيست كه در درمان بيش فعالي بطرز چشمگيري موثر باشد. اما استفاده از پروتين ها و كربو هيدراتهاي سنگين مثل نانهاو ماكاراني هاي سبوس دار در تمركز بيشتر آنها موثر گزارش شده است.

نقش تلويزيون در بيش فعالي

آكادمي متخصصين كودك در ايالات متحده آمريكا تماشاي تلويزيون براي كودكان زير دو سال را توصيه نمي كند. براي كودكان بالاي دو سال استفاده از تلويزيون بيشتر از دو ساعت در روز توصيه نمي شود. در عوض استفاده از بازي هاي فكري، پازل ها، و خواندن بشدت مورد توصيه والدين است.

پيشگيري از بيش فعالي

از آنجا كه بيماري بيش فعالي زمينه ژنتيك داشته راه پيش گيري بخصوصي موجود نمي باشد ,ولي در زناني كه در دوران حاملگي مبادرت به كشيدن سيگار ,استعمال دخانيات ومصرف الكل داشته اند ,بروز اين بيماري در كودكانشان بيشتر بوده است. بنابراين رفتار هاي صحيح تغذيه اي و سلامت در دوران حاملگي شديدا”مد نظر در پيشگيري ممكن ,از بروز اين اختلال در كودكان است.

منبع